Instytut Myśli Polskiej im. Wojciecha Korfantego - List

Dziękuję za aktywny udział w konsultacjach branżowych, które posłużyły określeniu kierunków rozwoju kultury w regionie. Jestem wdzięczny za wkład wniesiony w budowanie wiedzy o potencjale kulturotwórczym województwa śląskiego. 

Informuję, że Instytut Myśli Polskiej im. W. Korfantego opracował dokument „Strategiczne obszary rozwoju kultury województwa śląskiego do 2030 r.”, który wprowadza pojęcie Strategicznych Obszarów Rozwoju Kultury, wskazując priorytety polityki kulturalnej regionu.

Dokument powstał w oparciu o autorskie analizy opracowane w ramach ewaluacji Strategii Rozwoju Kultury Województwa Śląskiego 2006-2020, którymi były:
a)  Analiza „Strategiczne obszary rozwoju kultury w województwie śląskim zgodne z obowiązującymi dokumentami rozwojowymi dla województwa śląskiego i Polski”,
b)   Analiza materiału badawczego z konsultacji branżowych „Strategiczne obszary rozwoju kultury w województwie śląskim zgodne z obowiązującymi dokumentami rozwojowymi dla województwa śląskiego i Polski”.
              
Co istotne, podstawową wartością dokumentu jest jego zgodność z następującymi dokumentami rozwojowymi województwa śląskiego i kraju:
a)   Strategią Rozwoju Województwa Śląskiego - Zielone Śląskie 2030;
b)   Długookresową Strategią Rozwoju Kraju - Polska 2030;
c)   Strategią Rozwoju Kapitału Społecznego 2030;
d)   Strategią na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju;
e)   Krajową Strategią Rozwoju Regionalnego.

Dokument „Strategiczne obszary rozwoju kultury województwa śląskiego do 2030 r.” podzielony jest na pięć części.

Pierwsza część dokumentu to podsumowanie konsultacji branżowych w zakresie potencjału kulturowego województwa śląskiego, określonego przez ekspertów. Łącznie zorganizowano cztery spotkania konsultacyjne online według następującego podziału: a) animatorzy i edukatorzy kulturowi, b) środowisko naukowe i managerowie kultury, c) twórcy indywidualni, d) przedstawiciele instytucji kultury, dla których organizatorem lub współorganizatorem jest Województwo Śląskie.

Część druga opracowania prezentuje wybrane wątki poświęcone roli kultury w regionalnej polityce rozwoju województwa śląskiego oraz wizji kultury w strategicznych dokumentach krajowych.

Część trzecia dokumentu poświęcona jest określeniu powiązań pomiędzy kulturą w szerokim rozumieniu a celami strategicznymi i operacyjnymi Strategii Rozwoju Województwa Śląskiego - Zielone Śląskie 2030.

W czwartej części opracowania znajdują się rekomendowane strategiczne obszary rozwoju kultury województwa śląskiego, według typu:
a)   Mieszkaniec. Stwarzanie warunków do rozwoju osobistego mieszkańców;
b)   Społeczności. Stwarzanie warunków do tworzenia się relacji, więzi, społeczności, społeczeństwa obywatelskiego;
c)   Środowiska kultury i środowiska twórcze. Stwarzanie warunków do rozwoju środowisk kultury i środowisk twórczych;
d) Zasoby kultury. Stwarzanie warunków do rozwoju i ochrony materialnych i niematerialnych zasobów kultury.

Piąta część pracy zawiera rekomendacje dotyczące operacjonalizacji celów strategicznych i ich ewaluacji w ramach specjalnego panelu programowo-ewaluacyjnego. Opisany w tej części dokumentu panel to interdyscyplinarna grupa robocza, regulowana przez Samorząd Województwa Śląskiego.

Warto podkreślić, że autorzy dokumentu opracowali także swoiste zasady procesu operacjonalizacji celów i ich ewaluacji w ramach strategicznych obszarów rozwoju kultury w regionie, takie jak:
a) Zasada refleksyjności - polegająca na bieżącej refleksji nad trendami kształtującymi procesy kulturowe w województwie: od spraw mikro, przez sprawy regionu, aż po skalę globalną;
b) Zasada otwartości - polegająca na otwartości podmiotów kultury na różne potrzeby odbiorców (w tym potrzeby osób zagrożonych wykluczeniem), jak również otwartości na zmiany, innowacje, nowe technologie czy stosowania zasad projektowania uniwersalnego;
c) Zasada różnorodności - polegająca na stałym uwzględnianiu różnic, które stanowią o wyjątkowości województwa;
d) Zasada dialogu - polegająca na traktowaniu podmiotów kultury jako partnerów, których głos jest słuchany i z którymi ustalane są różnorodne rozwiązania w zakresie wsparcia kultury;
e)  Zasada współpracy - polegająca na działaniu podmiotów kultury w sposób kooperacyjny, nie konkurencyjny.
f)  Zasada łączenia potencjałów (interdyscyplinarności) - polegająca na zrzeszaniu się w małych i dużych sieciach, zarówno we własnym środowisku, jak i w poprzek środowisk; łączenia dziedzin, stylów pracy, metod i narzędzi, w celu realizacji zadań w sposób bardziej twórczy i efektywny;
g) Zasada wzajemnego wsparcia (solidarności) - polegająca na dzieleniu się wiedzą, doświadczeniem i zasobami pomiędzy różnymi podmiotami kultury - w szczególności wsparcia udzielanego przez duże podmioty podmiotom mniejszym i słabszym; wspólne szukanie rozwiązań bieżących i strukturalnych problemów w województwie śląskim i poszczególnych subregionach;
h) Zasada subregionalności i lokalności - polegająca na wspieraniu przedsięwzięć o charakterze subregionalnym i lokalnym;
i)  Zasada stymulowania - polegająca na stosowaniu nie tylko narzędzi bezpośredniej interwencji, ale też form pośrednich, stymulujących rozwój sektora kultury we współpracy z innymi podmiotami dysponującymi środkami finansowymi (samorządy lokalne, biznes);
j)    Zasada jakości - polegająca na realizacji i wspieraniu przedsięwzięć o wysokiej jakości, nastawionych na realizację celów strategicznych w województwie;
k)  Zasada transparentności - realizacja działań i wspieranie przedsięwzięć w oparciu o jasne i zrozumiałe zasady.

Podsumowując, w dokumencie przyjęto podejście metodologiczne, zakładające określenie wszystkich graczy pojawiających się w obszarze kultury pod wspólnym pojęciem „podmiot kultury”, zgodnie z definicją Wojciecha Kłosowskiego, głoszącą, iż: „podmiot kultury to każdy - osoba, grupa osób, organizacja, instytucja - kto «robi kulturę» w sposób zamierzony (intencjonalny) i względnie trwały (nie incydentalny)”. Dokument opracowano w oparciu o analizę danych zastanych i wnioski z konsultacji branżowych - uspołeczniając proces jego przygotowania. Wśród autorów dokumentu prócz przedstawicieli Instytutu Myśli Polskiej im. W. Korfantego, znaleźli się zewnętrzni eksperci - badacze kultury z Fundacji Obserwatorium. Dzięki powiązaniu dokumentu ze Strategią Rozwoju Województwa Śląskiego - Zielone Śląskie 2030 i wskazanym w nim racjonalnym kierunkom rozwoju kultury w regionie oraz programowi operacjonalizacji celów strategicznych i ich ewaluacji, dokument „Strategiczne obszary rozwoju kultury województwa śląskiego do 2030 r.”, stanowi punkt wyjścia do planowania odpowiedzialnej polityki rozwojowej województwa śląskiego w zakresie kultury.

Dokument przekazano Departamentowi Kultury Urzędu Marszałkowskiego Województwa Śląskiego do zaopiniowania. W załączeniu przesyłam oficjalny dokument z podziękowaniami i opisem materiału „Strategiczne obszary rozwoju kultury województwa śląskiego do 2030 r.”